وبسایت آموزشی ویستا لرن

موسیقی چیپ تیون یا ۸ بیتی یکی از انواع برجسته‌ی موسیقی است که قصد فراموش شدن ندارد. با وجود این که دهه‌ها از خروج این نوع آهنگ از بازار موسیقی می‌گذرد، ولی سبک C64 که با چیپ SID تولید می‌شد هنوز به شدت محترم است.

اما SID به اندازه‌ی نصف این سبک شناخته شده نیست. در سوی دیگر ما چیپ Yamaha YM2151 را داریم که موسیقی بسیاری از بازی‌های آرکید دهه‌های ۸۰ و ۹۰ میلادی سگا با آن ساخته شد. البته واحد موسیقیایی ۵ کاناله‌ی NES هم بود که توسط آهنگسازانی چون کوجی کوندو از نینتندو برای ساخت بهترین موسیقی‌های تاریخ استادانه به کار گرفته می‌شد.

ساختن چیپ تیون شخصی کار چندان ساده‌ای نیست، ولی حداقل برای انجام این کار یک ابزار مناسب در اختیار داریم: Deflemask.

این برنامه هم مثل اپلیکیشن‌های کلاسیکی نظیر ImpulseTracker یک ابزار موزیک ترکر است که عملکرد چیپ‌های موسیقیایی قدیمی را شبیه سازی کرده و هر آن چه برای ساخت یک آهنگ عالی لازم دارید را در اختیار شما قرار می‌دهد.

۱. رابط کاربری

اگر تا به حال از برنامه‌های ترکر استفاده نکرده‌اید، رابط Deflemask برایتان چندان واضح نخواهد بود، کما این که با ورکستیشن‌های دیجیتالی امروز آشنایی کافی را داشته باشید.

محیط اصلی این برنامه در واقع همان پنجره‌ی الگوهاست که نوت‌ها را در قالب افقی در بر دارد. هر سطر از چپ به راست، شامل زیر ستون‌هایی برای گام، حجم صدا، شماره‌ی ساز، یک افکت و مقدار آن افکت است.

در بالای پنجره‌ی الگوی اصلی، ماتریس الگو وجود دارد که در ادامه در مورد آن صحبت می‌کنیم. در پنجره‌ی سازها هم می‌توانید سازهای مورد استفاده در موسیقی خود را مشخص کنید. به مسیر Options > Change System بروید تا کار را با صدای گرانج خام چیپ C64 SID شروع کنید.

۲. اولین نت‌ها

اگر دکمه‌ی پخش را فشار دهید در حال حاضر اتفاقی نمی‌افتد، چون فعلاً هیچ گامی در الگوی ما وجود ندارد.

در بالای رابط کاربری، مقدار step را به ۴ تغییر دهید؛ با این کار به Deflemask گفته می‌شود که ما می‌خواهیم در هر چهار قدم نت بنویسیم. حالا روی بالاترین نت از ستون سمت چپ پنجره‌ی الگو کلیک کنید.

روی دکمه‌ی record کلیک کنید (یا دکمه‌ی Space را فشار دهید) تا به نرم‌افزار اعلام شود که می‌خواهیم نت بنویسیم، سپس برای نوشتن چند گام از کیبورد موزیکال مجازی یا دکمه‌های موجود در کیبورد فیزیکی خود استفاده نمایید.

در این مرحله از ساز پیشفرض یعنی ۰ استفاده می‌شود که می‌توانید علامت آن را به رنگ آبی در کنار گام خود ببینید. گزینه‌ی Play را بزنید تا بتوانید ملودی که ساختید را بشنوید.

۳. اصوات و سرعت

فعلاً موسیقی را متوقف کنید. با استفاده از تنظیمات Octave که در سمت راست بالای صفحه وجود دارد می‌توانید میزان بالا یا پایین بودن پخش را مشخص کنید، اما به یاد داشته باشید که این کار روی نت‌هایی که تاکنون نوشتید اثر نمی‌گذارد.

در این برنامه چندین پارامتر سراسری وجود دارد که می‌توانید آن‌ها را امتحان کنید. مثلاً موسیقی خود را مجدداً پخش کنید و روی دکمه‌ی clock speed کلیک نمایید تا بین بازپخش ۵۰HZ PAL و ۶۰HZ NTSC سوئیچ شود، به صورت دستی فرکانس مورد نظر خود را انتخاب کنید.

به خاطر داشته باشید که اگر می‌خواهید این موسیقی را روی یک سخت‌افزار واقعی اجرا کنید، این تنظیمات تکرار نمی‌شود، پس در هنگام آهنگسازی مقدارهای اصلی را در نظر بگیرید. بهتر است سرعت را هم کنترل کنید. همان طور که می‌بینید BPM واقعی موسیقی شما در سمت راست پایین پنجره قابل مشاهده است.

۴. امکانات مختلف

شما در موسیقی‌تان می‌توانید از سازهای مختلفی استفاده کنید. خوشبختانه در این نرم‌افزار به یک سری صدای پایه محدود نمی‌شوید، اما اگر می‌خواهید از C64 استفاده کنید، نباید انتظار تولید اصوات یک ارکستر دیوانه‌وار را داشته باشید.

روی هم رفته این سیستم یک کامپیوتر ۸ بیتی است. اگر می‌خواهید موسیقی خود را تغییر دهید، از کنار ساز خود روی دکمه‌ی Edit کلیک کرده و پارامترهای آن را تغییر دهید. توضیح همه‌ی مشخصه‌های SID کمی پیچیده است و قصد پرداختن به آن‌ها را نداریم، اما اگر در اینترنت جستجو کنید می‌توانید به اطلاعات خوبی دست یابید. اکنون بیایید اندکی با این پارامترها ور برویم و کاری کنیم تا چیپ SID صدای باس قوی‌تری تولید کند.

۵. باس قوی

در پنجره‌ی آرپژ روی دکمه‌ی به علاوه‌ی پایین کلیک کنید و قدم‌ها را به ۲ افزایش دهید. برای تنظیم کردن اولین قدم به یک گام بالا در حدود ۳۸، روی این پنجره کلیک کنید و قدم دوم را روی ۰ رها کنید، این کار باعث می‌شود تا در هنگام پخش این نت به جای یک شروع نرم، یک کلیک خوب داشته باشیم.

در نهایت ماکروی چرخه‌ی وظایف پیشرفته را بر روی ۱۸ قدم تنظیم کنید؛ نیمه‌ی اول را روی -۱۲ و نیمه‌ی دوم را روی ۱۲ ست نمایید. سپس یک ماکروی موجی دو مرحله‌ای بسازید که یکی از این قدم‌ها ۸ و دیگری ۴ باشید.

۶. سازهای بیشتر

بعد از این که باس مورد نظرمان را درست کردیم، زمان آن است تا چند صدای دیگر هم اضافه کنیم. برای ایجاد یک ساز جدید از دکمه‌ی new که در پنل سازها وجود دارد استفاده کنید، و با کمک شکل موج نویز صدای درام مختص به خودتان را بسازید.

این صدا را هم همان طور که صدای باس اصلی خود را ضبط کردید، روی کانال دوم ضبط نمایید. حالا یک ساز جدید دیگر بسازید.

این بار می‌خواهیم کلک بزنیم؛ پنجره‌ی ویرایش ساز را باز کنید و از بالا روی load ins کلیک نمایید. به پوشه‌ی C64 بروید و فایل CrazyPad.dmp را انتخاب کنید تا یک صوت دیوانه‌وار به آهنگ شما اضافه شود.

به هر شکلی که می‌خواهید این صوت را ضبظ کنید. به یاد داشته باشید که تا زمانی که این نت با هیچ یک از نت‌های فعلی تداخل نداشته باشید، در هر کانال می‌توانید بیشتر از یک ساز ضبط کنید. علاوه بر این اگر در ساخت صدا مشکل دارید، می‌توانید یکی از چند صدای دمویی که از پیش ساخته شده را انتخاب و از آن‌جا یکی از سازها را انتخاب کنید.

۷. الگوی پخش

پنجره‌ی الگوی ماتریسی که در سمت چپ بالا قرار دارد، چندین گزینه‌ی مختلف برای ایجاد یک آهنگ کامل در اختیار شما قرار می‌دهد.

برای ساختن یک یا سه الگوی جدید روی دکمه‌ی Ins کلیک کنید تا بتوانید طول آهنگ را از پنجره‌ی الگوی اصلی افزایش دهید.

با کلیک بر روی هر کدام از خانه‌های سمت چپ یا راست پایین می‌توانید مقدار آن را تغییر دهید، و در صورت لزوم محتوای الگوی یک کانال خاص را مطابق میل خود تکرار کنید.

برای مثال اگر می‌خواهید بیت درام شما در هنگام پخش ملودی قطع شود، بهترین راه این است که از آن یک نسخه‌ی دیگر بسازید. هر تغییری که در نسخه‌ی اصلی انجام دهید در الگوی جدید هم منعکس می‌شود.

منتهی لازم نیست به این روش کاری کنید. یک آهنگ که پر از الگوهای غیر تکرار شونده باشد پذیرفتنی است، اما چنین آهنگی به حافظه‌ی بیشتری نیاز دارد؛ پس اگر می‌خواهید آهنگ خود را در حالت ۳۲K C64 قرار دهید، این مورد را باید در نظر داشته باشید.

۸. خروجی بگیرید

اگرچه دوست داریم در مورد اسرار استعداد موسیقیایی بیشتر صحبت کنیم، اما فعلاً مجالی برای این کار نیست. دلیل عمده‌اش هم این است که هنوز باید روی جنبه‌ی ساخت اصوات کار کنیم.

اما اگر چیزی ساختید که به کارهای آهنگسازان قدیمی C64 مثل راب هابارد و کریس هولزبک نزدیک است، می‌توانید از آن در قالبی که خود C64 بتواند آن را بفهمد خروجی بگیرید.

برای انجام این کار از منوی File گزینه‌ی Save ROM را انتخاب کنید، سپس فایل ذخیره شده را با استفاده از برنامه‌ای مثل D64 editor به یک ایمیج دیسک C64 منتقل نمایید. SIDPlay را هم در همان دیسک قرار دهید، بعد آن را به C64 خود بفرستید.

کارتریج ۱۵۴۱ Ultimate یکی از مناسب‌ترین روش‌ها برای افزایش عمر C64 و آزمایش چیزهای جدید در یک سخت‌افزار واقعی است که با کارت‌های SD هم سازگار می‌باشد.

در این باره تجربیات و دیدگاه های خود را با گویا آی تی در میان بگذارید و این مطلب را روی شبکه های اجتماعی نشر دهید.